Paclobutrazol là một chất điều hòa sinh trưởng thực vật thuộc nhóm triazole, có tác dụng ức chế tổng hợp Gibberellin - một hormone thúc đẩy sự sinh trưởng và kéo dài thân cây. Trong canh tác lúa, Paclobutrazol được ứng dụng rộng rãi để kiểm soát chiều cao cây, giúp cây lúa cứng cáp và tăng khả năng chống chịu với điều kiện bất lợi. Tuy nhiên, việc sử dụng Paclobutrazol cũng cần thận trọng để tránh các ảnh hưởng tiêu cực đến cây trồng và môi trường đất.
1. Ưu điểm của paclobutrazol đối với cây lúa
- Ức chế tổng hợp Gibberellin, thúc đẩy lúa nở bụi mạnh
Paclobutrazol giúp ức chế sự tổng hợp Gibberellin, từ đó kìm hãm sự sinh trưởng quá mức của thân và lá. Kết quả là cây lúa có xu hướng phát triển mạnh mẽ ở các bụi, giúp tăng mật độ bông hoa và nâng cao năng suất.
- Thúc đẩy quá trình phân hóa mầm hoa
Sử dụng Paclobutrazol có thể rút ngắn thời gian phân hóa mầm hoa, giúp cây lúa ra bông đồng loạt và gia tăng tỷ lệ hạt chắc, từ đó tối ưu hóa năng suất thu hoạch.
- Cứng cây, lùn cây, dày lá
Paclobutrazol làm cây lúa trở nên cứng cáp hơn với thân cây ngắn lại và lá dày hơn. Điều này giúp cây đứng vững trong điều kiện gió mạnh, mưa bão và làm giảm nguy cơ đổ ngã.
- Tăng khả năng chống chịu của cây trồng
Cây lúa được xử lý với Paclobutrazol thể hiện khả năng chống chịu tốt hơn trước các yếu tố môi trường khắc nghiệt như hạn hán và sương giá, giúp giảm thiểu thiệt hại trong quá trình canh tác.
2. Nhược điểm của paclobutrazol đối với cây lúa
- Gây hiện tượng nhảy chồi vô hiệu không kiểm soát: Sử dụng Paclobutrazol quá liều hoặc không đúng thời điểm có thể dẫn đến việc kích thích các chồi vô hiệu phát triển, ảnh hưởng tiêu cực đến sự tập trung dinh dưỡng vào các bộ phận cần thiết như bông và hạt.
- Tạo điều kiện cho dịch hại xâm nhập: Paclobutrazol có thể làm tăng mật độ lá dày đặc, tạo môi trường ẩm ướt bên trong tán lá, làm gia tăng nguy cơ nhiễm bệnh và sâu hại như chít hút, nấm bệnh.
- Ức chế sự phát triển của bộ rễ, cây trồng chậm phục hồi: Paclobutrazol có thể làm giảm khả năng phát triển của hệ thống rễ, dẫn đến cây lúa khó hấp thụ dinh dưỡng và chậm phục hồi sau những đợt khô hạn hoặc tổn thương.
- Lưu tồn lâu trong đất, làm chai đất: Một vấn đề đáng lo ngại là Paclobutrazol có khả năng lưu tồn trong đất khá lâu, gây hiện tượng chai đất, ảnh hưởng đến cấu trúc và khả năng hấp thụ phân bón của cây trồng, làm giảm hiệu quả của các biện pháp bón phân bổ sung.
- Giảm số lượng hạt trên bông: Paclobutrazol có thể làm giảm số lượng hạt trên bông, do tác động ức chế lên sự phát triển của các tế bào non. Điều này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất nếu không được kiểm soát và sử dụng đúng liều lượng.
Để tránh những tác động xấu của Paclobutrazol, nông dân cần thận trọng trong việc sử dụng chất này. Việc lạm dụng hoặc dùng không đúng liều lượng có thể gây ra các hậu quả như giảm hiệu quả năng suất, cây trồng khó phục hồi, làm chai đất và tạo điều kiện thuận lợi cho sâu bệnh phát triển.