Rụng trái non là một trong những vấn đề lớn ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng của cây ăn trái. Hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng biện pháp hợp lý có thể giúp giảm thiểu tình trạng này, từ đó nâng cao hiệu quả của vườn trồng.
1. Rụng trái sinh lý và cách khắc phục
1.1 Hiểu rõ nguyên nhân rụng trái sinh lý
Cây có khả năng tự đào thải một số hoa và trái nhằm duy trì cân đối nhu cầu dinh dưỡng và khả năng phát triển. Quá trình này chủ yếu do ảnh hưởng của các chất điều hòa sinh trưởng nội sinh như auxin và cytokinin, giúp cây loại bỏ những hoa và trái không cần thiết, qua đó bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa tình trạng suy kiệt. Sự rụng hoa và trái thường xảy ra từ khi đậu cho đến khoảng 4-6 tuần sau khi đậu.
Số lượng hoa và trái bị loại bỏ còn phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của cây. Cây yếu hoặc chịu stress từ môi trường sẽ có xu hướng rụng nhiều trái hơn.
Mặc dù quá trình này có lợi cho sự sống của cây, nhưng cũng có thể gây ra mất mát không mong muốn ở những vị trí cụ thể trên cây.
1.2 Phương pháp hạn chế rụng trái sinh lý
Tỉa bông và trái: Loại bỏ một số hoa và trái non để cân đối năng lượng cho cây. Tỉa bỏ một số hoa và trái giúp giảm gánh nặng cho cây, tập trung dinh dưỡng cho các trái còn lại.
Ứng dụng Gibberelin (GA3): GA3 kích thích sự phát triển trái, ngăn chặn tầng rời. Phun GA3 với nồng độ 5-10ppm (1g GA3/100-200l nước) cách nhau 10-15 ngày.
2. Rụng trái không sinh lý và cách khắc phục
2.1 Dinh dưỡng trước xử lý ra hoa
Cây rụng trái không chỉ do yếu tố sinh lý, mà còn bởi nhiều nguyên nhân khác như cơi đọt yếu, dinh dưỡng kém, áp lực từ vụ trước, hoặc cơi đọt non đã được xử lý ra hoa. Để khắc phục vấn đề này, có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Cải thiện sức khỏe cơi đọt: Đảm bảo cây có sức khỏe tốt và đủ dinh dưỡng trước khi ra hoa. Sự cân bằng dinh dưỡng là chìa khóa để phát triển cơi đọt khỏe mạnh. Bằng cách sử dụng phân bón hữu cơ, NPK, trung vi lượng, và amino axit.
- Lựa chọn thời điểm xử lý ra hoa: Chờ đến khi cây có từ 1-3 cơi đọt mới (tùy thuộc vào mỗi loại cây trồng khác nhau) trước khi xử lý ra hoa giúp đảm bảo rằng cây đã phục hồi và phát triển đủ mạnh sau giai đoạn trước. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc ra hoa và sau đó là kết trái.
2.2 Dinh dưỡng sau xử lý ra hoa
Hạn chế cung cấp phân qua gốc: Trong 2 tuần đầu sau khi đậu trái, hạn chế cung cấp phân qua gốc. Vì trong giai đoạn cây ra hoa, đậu trái mà chúng ta cung cấp dinh dưỡng sớm thì cây ưu tiên phát triển thân lá vì vậy gây nên hiện tượng rụng hoa rụng trái.
Bổ sung phân bón lá: Sử dụng phân bón có tỷ lệ 1:2:1 (15:30:15) phun định kỳ cùng với GA3.
Phun Bo và Canxi: Phun Bo định kỳ 7 ngày/lần, bổ sung canxi cho giai đoạn hoa và trái.
Boron đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và giữ hoa, cũng như phát triển của trái cây.
Bổ sung Canxi trong giai đoạn hoa và trái cũng rất quan trọng. Canxi giúp cải thiện cấu trúc tế bào và độ cứng của trái cây, làm giảm nguy cơ rụng trái non. Canxi còn giúp tăng cường sức đề kháng của cây trước các bệnh nấm và thối trái.
Việc cung cấp đủ Boron và Canxi cho cây không chỉ giúp tăng năng suất mà còn cải thiện chất lượng của hoa và trái.
3. Tác động của thời tiết và cách đối phó
3.1 Mưa lớn hoặc tưới quá mức
Cây có thể bị úng nước, làm ảnh hưởng đến hệ thống rễ và gây stress. Ngoài ra, mưa lớn còn có thể làm thay đổi sự cân bằng dinh dưỡng trong đất, ảnh hưởng đến việc hấp thụ và phân bố dinh dưỡng, dẫn đến rụng trái.
Khắc phục bằng cách: cải thiện hệ thống thoát nước, giảm tưới.
Sử dụng MKP, KNO3, Paclobutrazole để chặn đọt.
MKP (Monopotassium Phosphate): Pha MKP với tỷ lệ thích hợp (thường là khoảng 0.2% - 0.5%) trong nước. Điều này tùy thuộc vào loại cây và mức độ cần thiết.
KNO3 (Potassium Nitrate): Pha loãng KNO3 với nước ở nồng độ khoảng 1% - 2%.
Unicolazone: Theo hướng dẫn cụ thể của nhà sản xuất và từng loại cây trồng, vì Unicolazone là một chất điều hòa sinh trưởng, nồng độ cần được điều chỉnh cẩn thận để tránh gây hại cho cây.
3.2 Khô hạn
Thiếu nước gây stress cho cây, làm giảm sự phát triển của trái và có thể dẫn đến rụng trái non.
Khắc phục bằng cách: giữ ẩm gốc cây bằng cách phủ rơm, lá cây khô giúp giảm sự thoát hơi nước.
4. Quản lý sâu bệnh
Sâu bệnh có thể làm tổn thương lá, cành, hoặc rễ, khiến cây không thể hấp thụ dưỡng chất và nước một cách hiệu quả. Điều này làm suy yếu cây và giảm khả năng giữ trái.
Một số loại sâu bệnh tấn công trực tiếp lên quả, làm cho chúng bị hỏng, rụng, hoặc mất chất lượng.
Theo dõi và phòng trừ sâu bệnh: Côn trùng như bọ trĩ, bọ vòi voi, và các loại bệnh như thán thư, thối trái cần được quản lý kỹ lưỡng.
Ứng dụng biện pháp bảo vệ thực vật: Nên quản lý khi mầm hoa vừa nhú, lặp lại theo áp lực dịch hại/mùa vụ cho đến khi trái lớn.
5. Kết luận
Việc hạn chế rụng trái non yêu cầu sự hiểu biết sâu sắc về sinh lý cây trồng cũng như kỹ thuật chăm sóc. Mỗi loại cây có những yêu cầu riêng biệt và cần được xem xét kỹ lưỡng để áp dụng phương pháp phù hợp. Bằng cách điều chỉnh kỹ thuật canh tác và quản lý môi trường sống của cây, người trồng có thể đạt được hiệu quả cao trong việc giảm thiểu tình trạng rụng trái non và tối ưu hóa năng suất.